สัญญาค้ำประกัน: คู่มือสำหรับผู้ค้ำและเจ้าหนี้

สัญญาค้ำประกันคืออะไร?

สัญญาค้ำประกัน (Guarantee Agreement) คือสัญญาที่บุคคลหนึ่ง (ผู้ค้ำประกัน) ตกลงรับผิดชอบหนี้ของอีกบุคคลหนึ่ง (ลูกหนี้) ต่อเจ้าหนี้ กรณีที่ลูกหนี้ไม่สามารถชำระหนี้ได้ตามกำหนด

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 680 การค้ำประกันคือ "สัญญาซึ่งบุคคลภายนอกตกลงกับเจ้าหนี้ว่าจะชำระหนี้แทนลูกหนี้ หากลูกหนี้ผิดนัดไม่ชำระหนี้"

ประเภทของการค้ำประกัน

1. การค้ำประกันทั่วไป

• ผู้ค้ำประกันรับผิดเมื่อลูกหนี้ไม่ชำระหนี้
• เจ้าหนี้ต้องฟ้องลูกหนี้ก่อน จึงจะเรียกร้องจากผู้ค้ำได้
• มีสิทธิ์โต้แย้งตามมาตรา 685

2. การค้ำประกันแบบลูกหนี้ร่วม

• ผู้ค้ำประกันสละสิทธิ์ตามมาตรา 685
• เจ้าหนี้สามารถเรียกร้องจากผู้ค้ำได้ทันที
• รับผิดเสมือนเป็นลูกหนี้หลัก

องค์ประกอบสำคัญของสัญญา

1. คู่สัญญา

• เจ้าหนี้: ผู้ให้กู้หรือผู้มีสิทธิเรียกร้อง
• ลูกหนี้: ผู้กู้หรือผู้มีหนี้
• ผู้ค้ำประกัน: ผู้รับผิดชอบหนี้แทน

2. หนี้ที่ค้ำประกัน

• จำนวนเงินที่ค้ำประกัน
• ระยะเวลาค้ำประกัน
• เงื่อนไขการชำระหนี้
• อัตราดอกเบี้ย (ถ้าหนี้มีดอกเบี้ย)

3. ขอบเขตความรับผิด

• จำกัดจำนวนเงินหรือไม่จำกัด
• รับผิดต้นเงินอย่างเดียว หรือรวมดอกเบี้ย
• ครอบคลุมค่าเสียหายหรือไม่

4. เงื่อนไขการค้ำประกัน

• การค้ำประกันทั่วไปหรือแบบลูกหนี้ร่วม
• สิทธิ์ของผู้ค้ำประกัน
• การยกเลิกการค้ำประกัน

สิทธิและหน้าที่

หน้าที่ผู้ค้ำประกัน

1. ชำระหนี้แทนลูกหนี้เมื่อลูกหนี้ผิดนัด
2. ชำระดอกเบี้ย ค่าปรับ และค่าเสียหาย (ถ้าตกลงไว้)
3. แจ้งให้ลูกหนี้ทราบเมื่อเจ้าหนี้เรียกร้อง

สิทธิ์ผู้ค้ำประกัน

1. สิทธิ์โต้แย้ง (มาตรา 685):

   • เจ้าหนี้ต้องฟ้องลูกหนี้ก่อน
   • เจ้าหนี้ต้องบังคับจำนองหรือจำนำก่อน
   • ลูกหนี้มีสิทธิ์หักกลบหนี้

2. สิทธิ์ไล่เบี้ยจากลูกหนี้ (มาตรา 691):

   • เมื่อชำระหนี้แทนแล้ว มีสิทธิ์เรียกคืนจากลูกหนี้
   • รวมทั้งดอกเบี้ยและค่าใช้จ่าย

3. สิทธิ์รับช่วง (มาตรา 692):

   • สิทธิ์ของเจ้าหนี้ตกทอดมาสู่ผู้ค้ำประกัน
   • รวมถึงสิทธิ์ในทรัพย์จำนองหรือจำนำ

หน้าที่เจ้าหนี้

1. แจ้งให้ผู้ค้ำทราบเมื่อลูกหนี้ผิดนัด
2. ไม่เพิ่มภาระของผู้ค้ำโดยไม่ได้รับอนุญาต
3. ส่งมอบหลักฐานการชำระหนี้

ข้อควรระวังสำหรับผู้ค้ำประกัน

ก่อนค้ำประกัน

1. พิจารณาความสามารถของลูกหนี้

   • ฐานะการเงิน รายได้ ค่าใช้จ่าย
   • ประวัติการชำระหนี้
   • เหตุผลที่ต้องการผู้ค้ำ

2. ทำความเข้าใจสัญญา

   • จำนวนเงินที่ต้องรับผิด
   • ระยะเวลาค้ำประกัน
   • เงื่อนไขและข้อจำกัด

3. กำหนดขอบเขตความรับผิด

   • ระบุจำนวนเงินสูงสุด
   • ไม่รับผิดค่าปรับและดอกเบี้ยผิดนัด (ถ้าไม่ประสงค์)
   • กำหนดระยะเวลาการค้ำประกัน

ระหว่างค้ำประกัน

1. ติดตามการชำระหนี้

   • ตรวจสอบว่าลูกหนี้ชำระตรงเวลาหรือไม่
   • รับทราบปัญหาล่วงหน้า

2. เก็บหลักฐาน

   • สำเนาสัญญา ใบเสร็จ หลักฐานการชำระ
   • การติดต่อกับเจ้าหนี้และลูกหนี้

กรณีถูกเรียกร้อง

1. ตรวจสอบว่าเจ้าหนี้ฟ้องลูกหนี้แล้วหรือยัง
2. ตรวจสอบว่าลูกหนี้มีสิทธิ์หักกลบหนี้หรือไม่
3. ตรวจสอบหลักประกัน (จำนอง/จำนำ) ถ้ามี
4. ปรึกษาทนายความก่อนชำระหนี้

การสิ้นสุดการค้ำประกัน

การค้ำประกันสิ้นสุดลงเมื่อ:

1. ลูกหนี้ชำระหนี้ครบถ้วน

2. เจ้าหนี้ยกหนี้ให้

3. หนี้ขาดอายุความ:

   • หนี้ทั่วไป: 10 ปี
   • หนี้ดอกเบี้ย: 5 ปี

4. ผู้ค้ำประกันถอนตัว (กรณีค้ำประกันไม่กำหนดระยะเวลา):

   • แจ้งเป็นหนังสือล่วงหน้า
   • ยังคงรับผิดในหนี้ที่เกิดก่อนถอนตัว

5. เจ้าหนี้ทำให้สูญเสียสิทธิ์รับช่วง (มาตรา 690):

   • ปล่อยทรัพย์จำนองโดยไม่ได้รับอนุญาต
   • ผู้ค้ำพ้นความรับผิดเท่าที่เสียหาย

ความแตกต่างระหว่างค้ำประกันกับอื่นๆ

ค้ำประกัน vs. จำนอง/จำนำ

• ค้ำประกัน: ใช้บุคคลเป็นหลักประกัน
• จำนอง/จำนำ: ใช้ทรัพย์สินเป็นหลักประกัน

ค้ำประกัน vs. หลักประกันสินเชื่อ

• ค้ำประกัน: ความรับผิดของบุคคล
• หลักประกันสินเชื่อ: วงเงินที่ธนาคารกำหนด

ผลกระทบต่อผู้ค้ำประกัน

ด้านการเงิน

• มีหนี้สินแฝง สามารถถูกเรียกร้องได้ทุกเมื่อ
• กระทบวงเงินกู้ของตนเอง
• ต้องมีเงินสำรองสำหรับชำระหนี้ฉุกเฉิน

ด้านกฎหมาย

• ถูกฟ้องร้องได้หากลูกหนี้ผิดนัด
• ทรัพย์สินอาจถูกยึดหรือบังคับคดี
• ประวัติเครดิตเสียหายถ้าไม่ชำระ

คำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ

1. อย่าค้ำให้คนที่ไม่รู้จักดี
2. กำหนดขอบเขตความรับผิดให้ชัดเจน
3. ทำเป็นหนังสือทุกครั้ง
4. เก็บหลักฐานทุกอย่าง
5. ปรึกษาครอบครัวก่อนตัดสินใจ
6. พิจารณาทางเลือกอื่น (จำนอง/จำนำ) ก่อนค้ำประกัน

---

คำเตือน: การค้ำประกันเป็นภาระหนี้ที่มีผลผูกพันทางกฎหมาย อาจส่งผลกระทบต่อฐานะการเงินของผู้ค้ำอย่างรุนแรง ควรพิจารณาอย่างรอบคอบและปรึกษาผู้เชี่ยวชาญก่อนตัดสินใจ